Terwijl ik dit schrijf hebben de leiders van de twee grootste politieke partijen in Amerika nog iets meer dan drie uur om een akkoord over het budget van 2011 te bereiken. Mocht dit ze niet lukken, dan volgt een ‘government shutdown’. Verschillende overheidsinstanties zullen dan de deuren moeten sluiten, tot er consensus over het budget is bereikt.

Amerikaanse politiek is een raar fenomeen, en vaak onbegrijpelijk. Maar één ding staat in deze kwestie als een paal boven water; het geschil heeft helemaal niets met geld te maken.

De Republikeinen boekten eind vorig jaar een grote winst in beide kamers van de Amerikaanse regering. Hierbij werden ze mede geholpen door de Tea Party, een extreem conservatieve vleugel van de partij die naar eigen zeggen de grondwet wil eren en van fiscale verantwoordelijkheid haar belangrijkste agendapunt gemaakt heeft. Hoewel de republikeinen onder Bush de staatsschuld flink opgedreven hadden, probeert de partij sinds de macht bij de democraten ligt zich te profileren als de kruisvaarders van fiscale verantwoordelijkheid.

De nadruk ligt daarbij op het profileren. Zoals bij elke ‘hot topic’ in de Amerikaanse politiek is houding, stellingname en retoriek veel belangrijker dan daadwerkelijk beleid. Wat Amerika nodig heeft om uit de rode cijfers te komen is echte hervorming. Hervorming van de gezondheidszorg, van het sociale stelsel en van het belastingstelsel. Maar daar willen de republikeinen allemaal niet aan toornen. De allergrootste kostenpost – defensie – wordt door de rechtse politici ook bij voorbaat al van tafel geveegd als over hervorming gesproken wordt.

Republikeinse leider John Boehner

Republikeinen en democraten overleggen momenteel over aanscherping van het budget dat president Obama voor 2011 heeft ingediend. Obama wil in totaal 3,69 biljoen dollar uitgeven. “Onacceptabel!”, zeggen de republikeinen. Er moet flink gesneden worden in het budget, volgens de zelfbetitelde bewakers van fiscale verantwoordelijkheid. Hoeveel moet er gesneden worden? Het bedrag waar momenteel over onderhandeld wordt ligt ergens rond de 40 tot 50 miljard dollar. Dat is tussen 1, en 1,4% van het totale budget.

Duidelijk is dus dat we hier te maken hebben met een staarwedstrijd. Wie knippert het eerst, wie kijkt het eerste weg. Wie is de zwakste, en wie kan in de media de politieke overwinning claimen. Een budgetcorrectie van 1,4% zet natuurlijk totaal geen zoden aan de dijk. Maar als dat je nog niet overtuigd heeft van de ware motieven achter deze patstelling, dan doet het volgende dat wel.

Volgens de laatste berichten kunnen de republikeinen zich wel vinden in het huidige bedrag dat op tafel ligt, maar is er nog één element wat hen dwars zit; Planned Parenthood. Deze organisatie houdt zich bezig met het voorlichten van tieners over seks en zwangerschap, en krijgt van de Amerikaanse overheid op jaarbasis een kleine 400 miljoen euro aan subsidie. “Onacceptabel!”, zeggen de republikeinen wederom. Volgens de hoeders van de fiscale verantwoordelijkheid moeten dat soort subsidies echt gekort worden, anders gaat het mis met Amerika. Wie een beetje kan rekenen is er al achter dat het aandeel van Planned Parenthood aan het totale budget ongeveer 0,01% is. Als onderdeel van de besproken aanscherping van 40 tot 50 miljard gaat het om een aandeel van grofweg een procent.

President Barack Obama

Waar maken de republikeinen zich dan zo druk over? Abortus. Planned Parenthood is namelijk van mening dat abortus een optie moet zijn voor vrouwen, en geeft hierbij ook uitleg en begeleiding. De conservatieven in Amerika zijn bijna en masse tegen abortus, omdat het tegen de Bijbelse normen ingaat. Dit is dus geen fiscaal probleem, maar een sociaal probleem. De republikeinen proberen een sociaal agendapunt via budgetbesprekingen erdoor te duwen. In een eerder stadium van de onderhandelingen hadden de republikeinen ook geëist dat er gekort zou worden op instanties die zich bezig houden met onderzoek naar klimaatverandering, en ook Obama’s nieuwe zorgverzekeringwet wilde ze via deze weg ondermijnen. Van die punten zijn ze inmiddels afgestapt, maar Planned Parenthood is nu het laatste struikelblok.

Wie knippert? Wie kijkt als eerste weg, over iets minder dan drie uur weten we het. Maar mocht het tot een ‘shutdown’ komen, weet dan dat het hier niet over geldzaken gaat. Het is dan de schuld van koppige politici die onder het mom van een discussie over fiscale zaken proberen hun sociale agenda door te duwen, en daar het welzijn van het land voor op het spel willen zetten.