Berichtgeving over Sinterklaasaankopen rommelig

hamleys3

Omdat Sint-Nicolaas over alles behalve zijn spaarboekje praat, speculeren de media er gretig op los. Elk jaar, wanneer de inkoopgekte toeslaat, verdwijnt het vingertje in de mond, om die vervolgens nat en sappig met een stellige bewering in de lucht te steken. Dit jaar echter zorgde het Spaanse beroepsgeheim voor wat extra trammelant: koopt de Sint nu meer of minder? En zijn de cadeaus nou duurder of goedkoper?

Op 30 november, een kleine week voordat de Sint-hysterie losbarst, zien verschillende voorspellingen het licht. Zo vertelt NOS dat het volume gelijkt blijft, maar goedkopere cadeaus de voorkeur hebben. Parool, Telegraaf en Haarlems Dagblad daarentegen koppen dat het aantal presentjes minder wordt, maar juist iets duurder. BN de Stem doet er nog een schepje bovenop door te stellen dat de Sint sowieso meer uitgeeft –ondanks de crisis.

In het artikel Winkeliers bang voor ‘crisis-Sinterklaas’ schrijft NOS-verslaggever Jeroen Schutijser dat de omzet ten opzichte van vorig jaar zo’n zeven à acht procent zal dalen. Dat komt doordat “de economische malaise de Nederlanders misschien even veel cadeaus kopen, maar er minder geld aan uitgeven”. Schutijser baseert zich op verwachtingen van Detailhandel Nederland die op zijn beurt een prognose maakt aan de hand van MKB- en GWB-omzetverwachtingen. Yvonne Fernhout, persvoorlichtster van Detailhandel Nederland, hierover: “Aanvankelijk verwachtten we een toename van 450 miljoen euro op de wekelijkse omzet, maar dat hebben we bijgesteld naar 490, ongeveer het niveau van vorig jaar.”

Geen opwindautootjes, maar een op afstand bestuurbare

Prima, denk je dan, de immer gulle Sinterklaas doet het een jaartje rustig aan; een noodgedwongen gevolg van de niemand ontziende crisis. Maar wanneer je vervolgens een willekeurige krantensite bezoekt – variërend van Parool, Telegraaf, Volkskrant, Elsevier, RTL Nieuws, en de rest van de overvolle krantenbak – word je bekogeld met het onverenigbare: hulpsinterklazen kopen namelijk niet evenveel en goedkoper, maar juist minder en duurder. In plaats van twee “opwindautootjes” één “op afstand bestuurbare” dus.

Dit contrasterende geluid komt uit de rekenkamers van ING, die onder ongeveer 64.000 klanten een nogal rammelend onderzoek verrichtte naar het verwachte uitgavenpatroon van Sinterklaasvierders. Onderzoek, zo stelt half berichtgevend Nederland, maar na wat simpel speurwerk blijkt dat het gaat om een internetpoll, die voor het gemak is opgedeeld in diverse delen en is uitgevoerd op verschillende dagen.

De vraag van vrijdag luidde: “Hoeveel sinterklaascadeaus koopt u dit jaar”, waarop een derde van de ondervraagden aangaf minder breed dan vorig jaar uit te pakken. De vraag van zondag ging in op “de portemonnee van Sinterklaas”, namelijk: “Hoeveel geeft u dit jaar in totaal uit aan cadeaus voor Sinterklaas”, en leidde tot de conclusie dat er evenveel als in 2008 zou worden uitgegeven. Doe die twee antwoorden in de mixer en je krijgt er een hapklaar antwoord uit: “de consument koopt minder, maar duurdere cadeaus”.

Het was het ANP die dit onderzoek naar de kranten pompte, die op hun beurt het artikel zonder al te veel poespas overnamen. In elk stuk komt het ING-peilinkje pertinent naar voren, maar niemand die de moeite nam het uit te zoeken. Een onderzoek dat bestaat uit deelvragen die op verschillende dagen als poll gepresenteerd wordt, en daardoor uit verschillende respondentengroepen bestond? Met de goedheiligheid van de Sint valt niet te spotten, dat zal de heersende gedachte geweest zijn. Een duidelijk antwoord waarom het ANP een dergelijk bericht naar buiten stuurde, kwam er niet: degene die het stuk geschreven heeft blijkt een weekje afwezig.

Een beetje van dit vermenigvuldigd met een beetje van dat

In vergelijking met de tamelijk sombere berichtgeving van de hierboven genoemde bladen, is BN/De Stem in een onvervalste jubelstemming: Sint blijkt in crisistijd extra gul kopt het dagblad diezelfde dag. Verwachtingsvolle kindjes hebben niks te klagen: volgens het artikel laten hun hulpsinterklazende ouders de betaalkaarten dit jaar lustig wapperen. Het bedrijf Equense, dat pin- en creditcardbetalingen registreert, verwacht hogere girale betalingen dan in het vorige crisisjaar “door de extra koopdag” die mensen dit jaar tot hun beschikking hebben – de goedheiligman verjaart immers op zaterdag in plaats van op vrijdag. Dit alles ondanks een lager gemiddeld gepind bedrag per transactie.

Bij navraag blijkt dat het bericht afkomstig is van Gert van Harskamp bij de Geassocieerde Pers Diensten. Op zijn beurt verwijst hij inderdaad naar Equense als bron voor zijn optimistische boodschap. We besluiten zelf eens contact op te nemen met de financiële transactiemoloch (97% marktaandeel in Nederland) en worden na vijf doorverwijzingen te woord gestaan door voorlichter Marcel Woutersen. Woutersen weet ons te vertellen dat ze weliswaar het aantal transacties bijhouden maar niet het gemiddeld gepinde bedrag. Daarvoor moeten we bij Currence zijn, merkeigenaar van o.a. PIN en iDeal. Drie keer doorverbinden en een terugbelnotitie later krijgen we te horen dat Currence helemaal geen cijfers verstrekt aan wie dan ook – behálve aan Equense. Gemiddelde PIN-bedragen hebben ze wel op de website staan, maar alleen per maand en tot oktober.

Volslagen in de war bellen we terug naar dhr. Van Harskamp, die de zaak alsnog uit de doeken doet: inderdaad, hij heeft de cijfers van Equense genomen, die vermenigvuldigd met de meest recente cijfers die Currence op de website heeft staan en zo een hard cijfer bij elkaar gegoocheld. Weliswaar is de trend dat oktober- en decemberuitgaven over de afgelopen jaren hetzelfde patroon vertonen, maar toch: het gemiddelde pinbedrag over de laatste twee weken voor Sinterklaas vervangen door dat over de gehele maand oktober is niet de meest chique manier om aan cijfermateriaal te komen. De vraag is wat de uiteindelijke resultaten nog waard zijn na het nemen van zoveel vrijheid in de berekening.

Drie verschillende berekeningen, drie compleet verschillende voorspellingen. Waar de een kiest voor de verwachte omzet van de detailhandel, gaat de ander aan de wandel met vluchtige cijfers van de koperskant, om het nog maar niet te hebben over de toename van het totaal gepinde transactiebedrag. Welk medium het overigens bij het goede eind had, zullen we voorlopig nog niet weten. Yvonne Fernhout van Detailhandel Nederland: “De precieze berekeningen laten nog even op zich wachten, die zijn pas over twee maanden binnen.”

Met dank aan medecriticus Marc van der Geest


Door: Erik de Jong | 9 December 2009 | 2 Reacties
Categorie: blog, columns | tags:


Comments

2 Reacties

  1. Lorenz van Gool
    9 December 2009 15:14

    Daar heb je goed je tanden in gezet!
    Heb je nog wat links erbij?

  2. 9 December 2009 16:36

    Voor de bakker, fijne vent

Naam (required)

Email (required)

Website

Wat wil je kwijt?

Please leave these two fields as-is: